1.Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας
Το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, που συντάχθηκε από τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων (ΓΓΝΚΘ) της Προεδρίας της Κυβέρνησης, περιέχει όλες τις αναγκαίες διαδικασίες για τη τήρηση των αρχών που αφορούν στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία και στην καλή νομοθέτηση.
Σκοπός του είναι η ενίσχυση της ποιότητας της ρυθμιστικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα, μέσω της τήρησης των αρχών και κανόνων καλής νομοθέτησης. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού αναπτύσσεται ο ενδεδειγμένος τρόπος εφαρμογής του Κεφαλαίου Γ του Μέρους Γ του ν. 4622/2019 “Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης” σχετικά με την προετοιμασία σχεδίων νόμων και κανονιστικών πράξεων. Το παρόν εγχειρίδιο ενσωματώνει όλες τις σχετικές συνταγματικές και νομοθετικές επιταγές, καθώς και τις διεθνείς καλές πρακτικές της νομοτεχνικής.
Το Εγχειρίδιο απευθύνεται σε όλους τους μετέχοντες στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία, ιδίως στα στελέχη των Υπουργείων και της Προεδρίας της Κυβέρνησης, καθώς και στα μέλη των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών και της Επιτροπής Αξιολόγησης της Ποιότητας της Νομοπαρασκευαστικής Διαδικασίας. Το εγχειρίδιο διαρθρώνεται σε τρία κύρια μέρη: Το πρώτο μέρος αναπτύσσει τις γενικές αρχές καλής νομοθέτησης, το δεύτερο μέρος αποτελεί έναν τεχνικό οδηγό καλής νομοθέτησης ενώ το τρίτο μέρος εξετάζει τα επιμέρους στάδια της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας.
2.Εγχειρίδιο Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης και υποδείγματα
Η Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης είναι εργαλείο που χρησιμοποιείται διεθνώς, προκειμένου να παράσχει την αναγκαία, ποσοτική και ποιοτική, τεκμηρίωση των συνεπειών – θετικών ή αρνητικών – κάθε ρυθμιστικής πρωτοβουλίας.
Στην Ελλάδα εισήχθη για πρώτη φορά το 2006 με την υπό στοιχεία Υ6/2006 εγκύκλιο του Πρωθυπουργού και στη συνέχεια θεσμοθετήθηκε με τον ν. 4048/2012.
Με τον ν. 4622/2019 θεσμοθετήθηκε μια συνεκτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης, η οποία ενσωματώνει τόσο όλες τις επιμέρους εκθέσεις που ήδη προβλέπονταν – αιτιολογική έκθεση, εκθέσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, έκθεση γενικών συνεπειών, έκθεση διαβούλευσης – όσο και δύο νέες εκθέσεις θεμελιώδους σημασίας: την έκθεση νομιμότητας που εξετάζει τη συμβατότητα των προτεινόμενων διατάξεων με υπερνομοθετικούς κανόνες δικαίου και την έκθεση εφαρμογής που προσδιορίζει σαφώς τα διοικητικά όργανα που είναι αρμόδια για την εφαρμογή των εισαγόμενων ρυθμίσεων, καθώς και το χρονοδιάγραμμα έκδοσης των προβλεπόμενων κανονιστικών πράξεων.
Το Εγχειρίδιο Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, το οποίο συντάχθηκε από τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας (άρθρα 57 έως 64 ν. 4622/2019), σύμφωνα με τις αρχές της καλής νομοθέτησης, όπως εισάγονται με τα άρθρα 57 και 58 του ν. 4622/2019 και εξειδικεύονται στο Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας της Γενικής Γραμματείας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων. Στο πλαίσιο της αναμόρφωσης της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας, το εν λόγω Εγχειρίδιο αποσκοπεί να επιτύχει δύο στόχους. Αφενός, να παραδώσει στη διοίκηση ένα απλό και κατανοητό υπόδειγμα Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης και, αφετέρου, να την προμηθεύσει με έναν επαρκή Οδηγό Συμπλήρωσης του υποδείγματος αυτού. Υπόδειγμα και Οδηγός Συμπλήρωσης συγκροτούν από κοινού το ανά χείρας «Εγχειρίδιο Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης».
Το πρώτο μέρος του Εγχειριδίου αποτελεί έναν Οδηγό Συμπλήρωσης των ενοτήτων της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, με τον οποίο παρέχονται οδηγίες για τη συμπλήρωση του περιεχομένου. Το δεύτερο μέρος συνιστά το Υπόδειγμα της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, το οποίο περιλαμβάνει αναλυτικά τις ενότητες από τις οποίες απαρτίζεται βάσει του νόμου. Όλοι οι εμπλεκόμενοι στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία, που κατά τεκμήριο γνωρίζουν καλύτερα τον σκοπό της αξιολογούμενης ρύθμισης, δεσμεύονται από το Εγχειρίδιο και οφείλουν να ακολουθούν τις κατευθύνσεις και οδηγίες που παρατίθενται σε αυτό κατά τη σύνταξη της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, προς όφελος όλων.
Αρχεία εγχειριδίου και υποδειγμάτων
3.Εγχειρίδιο Κωδικοποίησης (ΚΕΚ)
Η κωδικοποίηση και η αναμόρφωση του δικαίου αποτελούν πρακτικές καλής νομοθέτησης που συντείνουν στην πραγμάτωση της αρχής της ασφάλειας του δικαίου, ως ειδικότερης έκφρασης της αρχής του κράτους δικαίου, καθώς και στην απλούστευση της καθημερινότητας των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η κωδικοποίηση της νομοθεσίας έχει ως αναφορά το άρθρο 76 παρ. 6 και 7 του Συντάγματος.
Το Εγχειρίδιο Κωδικοποίησης, το οποίο συντάχθηκε από την Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης (παρ. 4 του άρθρου 66 του ν. 4622/2019), περιλαμβάνει κυρίως ζητήματα μεθοδολογίας, τεκμηρίωσης, διαχείρισης και διατύπωσης της ύλης και γενικά συστηματοποίησης των διαδικασιών που αφορούν την κωδικοποίηση και αναμόρφωση του δικαίου. Επιδιώκει, με άλλα λόγια, να διασφαλίσει ότι κάθε εργασία κωδικοποίησης και αναμόρφωσης του δικαίου θα ακολουθεί εφεξής ενιαία μεθοδολογία και θα υπακούει σε ενιαίους κανόνες, έτσι ώστε να υπηρετεί αποτελεσματικά τους στόχους της απλοποίησης και της ασφάλειας δικαίου.
Το Εγχειρίδιο απευθύνεται σε όσους διεκπεραιώνουν εργασίες κωδικοποίησης και αναμόρφωσης του δικαίου σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας και αν εμπλακούν. Η τήρηση της μεθοδολογίας και των νομοτεχνικών κανόνων του Εγχειριδίου καθίσταται αναγκαία για όλους τους κώδικες που συντάσσονται από οποιονδήποτε φορέα και σύμφωνα με οποιαδήποτε νόμιμη διαδικασία, δεδομένου ότι, εκτός από καθοδήγηση, περιλαμβάνει επίσης το θεωρητικό υπόβαθρο και αποτυπώνει τις πρακτικές βάσει των οποίων η Κ.Ε.Κ. προσεγγίζει τα έργα κωδικοποίησης και αναμόρφωσης του δικαίου. Ως εκ τούτου η τήρηση των κανόνων που περιλαμβάνονται στο Εγχειρίδιο συνιστά εκ των πραγμάτων προϋπόθεση για την επιτυχία της συνολικής προσπάθειας που αφορά την κωδικοποίηση και αναμόρφωση του δικαίου.
4. Χρήσιμο υλικό για την καλή νομοθέτηση
Στην κατωτέρω λίστα μπορείτε να βρείτε υλικό, όπως εγχειρίδια, οδηγίες, εκθέσεις και μελέτες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, του ΟΟΣΑ, του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (Centre for European Policy Studies) και άλλων πηγών σχετικά με την καλή νομοθέτηση και τη ρυθμιστική διακυβέρνηση.
- Εγχειρίδιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για τη σύνταξη νομοθετικών κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Διοργανικό Εγχειρίδιο Σύνταξης Κειμένων.
- Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την Εργαλειοθήκη για την Καλή Νομοθέτηση (Better Regulation «Toolbox», επικαιροποιήθηκε το 2023).
- Οδηγίες σχετικά με την Καλή Νομοθέτηση στο πλαίσιο της Επιτροπής (Better Regulation Guidelines).
- Andrea RENDA (2022): Assessment of current initiatives of the European Commission on better regulation.
- OECD (2022) Guidelines for Citizen Participation Processes.
- Giovanni SARTOR (2022): The way forward for better regulation in the EU.
- European Commission: Annual Burden Survey.
- European Commission: REFIT SCOREBOARD.
- OECD (2022), Better Regulation Practices across the European Union 2022, OECD Publishing, Paris.
- OECD (2021), Applying Evaluation Criteria Thoughtfully, OECD Publishing, Paris.
- OECD (2021): Regulatory Policy Outlook 2021, OECD Publishing, Paris.
- OECD (2020), Reviewing the Stock of Regulation, OECD Best Practice Principles for Regulatory Policy, OECD Publishing, Paris.
- Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (δημοσιεύτηκε στην αγγλική υπό τον τίτλο): «Law-making in the European Union after almost 20 years of Better Regulation» και είναι διαθέσιμη σε 23 γλώσσες.
- OECD (2020): Economic Surveys – Greece 2020, OECD Publishing, Paris.
- OECD (2019), Measuring Distance to the SDG Targets 2019: An Assessment of Where OECD Countries Stand, OECD Publishing, Paris.
- OECD (2019) Regulatory Policy Working Papers One-In, X-Out: Regulatory offsetting in selected OECD countries.
- OECD (2018): Economic Surveys: Greece 2018, OECD Publishing, Paris.
- ΟΟΣΑ (2014): Μέτρηση και μείωση των διοικητικών βαρών σε 13 κλάδους στην Ελλάδα.
- OECD (2012): Better Regulation in Europe: Greece.
- OECD (2011), Regulatory Policy and Governance: Supporting Economic Growth and Serving the Public Interest, OECD Publishing.
- OECD (2001): Government Capacity to Assure High Quality Regulation in Greece.
- EC & OECD: BETTER REGULATION IN EUROPE: AN OECD ASSESSMENT OF REGULATORY CAPACITY IN THE 15 ORIGINAL MEMBER STATES OF THE EU : PROJECT POLICY BASELINE AND SCOPE & PROJECT GLOSSARY
- Διαβάστε την έκθεση Mandelkern «Group on Better Regulation Final Report», 13 November 2001.
- Centre for European Policy Studies (Andrea Renda): FEASIBILITY STUDY: INTRODUCING “ONE-IN-ONE-OUT” IN THE EUROPEAN COMMISSION, Brussels (2019).
- Standard Cost Model Network: «Measuring and reducing administrative burdens for businesses».
